Ainmneacha Gaeilge ar Dhá Phlanda Dhúchasacha

Williams, Nicholas

Irish-language nomenclature for two indigenous plant species

Abstract

This article provides a description of the various Irish-languages names for ‘goosegrass’ (Galium aparine) and the name athabha (Oenanthe crocata) is also discussed. ‘Goosegrass’ grows abundantly in Ireland and it has a number of Irish-language names. These names refer to the roughness of the plant and the way in which both the plant and its seeds attach to animal skin, and people’s clothes. The most interesting name is a reference to the use of G. aparine to filter milk, a use that dates back to the time of the Ancient Greeks. O. crocata is one of the most poisonous indigenous plants in Ireland. Even though it appears that the name athabha and its derivatives dathabha agus tathabha were used for other plants, it seems that the name was used to describe only plants that were particularly poisonous. For that reason, the name athabha, is recommended, for its notation as to how poisonous a plant would be, and therefore, its etymology is considered in this article.

Please note

COMHARTaighde is an open access, peer-reviewed scholarly journal in the field of Irish language and literature studies. The full text of the article described on this page is available in the Irish language only. English-language translations of article titles, abstracts and certain metadata are provided in order to enable international scholars to discover research published in COMHARTaighde and to facilitate the indexing of articles in certain academic databases.

Dáta foilsithe:
05/11/2019

Stádas:
Piarmheasta

Eochairfhocail:
sanasaíocht, Hemlock water-dropwort, Goosegrass, téarmeolaíocht, plandaí, Luibheolaíocht

DOI:
10.18669/ct.2019.05

Conas a dhéantar tagairt don alt seo?

San alt seo cuirtear síos ar na hainmneacha éagsúla Gaeilge atá ar ‘goosegrass’ (Galium aparine) agus pléitear an t‑ainm athabha (Oenanthe crocata) freisin. Tá ‘goosegrass’ flúirseach in Éirinn agus tá níos mó ná ainm amháin Gaeilge air. Tagraíonn na hainmneacha do ghairbhe an phlanda agus don chaoi a ngreamaíonn idir phlanda agus shíolta d’fhionnadh ainmhithe agus d’éadach daoine. Is tagairt an t‑ainm is spéisiúla don úsáid a bhaintí as G. aparine chun bainne a scagadh, feidhm a bhí le fáil de réir cosúlachta i measc na Sean-Ghréagach. Tá O. crocata ar cheann de na plandaí dúchasacha is nimhiúla in Éirinn. Cé go ndealraíonn sé go dtugtaí an t‑ainm athabha agus a sheachfhoirmeacha dathabha agus tathabha ar phlandaí eile, is léir nach mbaintí feidhm as an ainm ach le tagairt do phlandaí fíornimhiúla. Ar an ábhar sin, moltar an t‑ainm athabha, ar tagairt é dá chontúirtí is atá an planda, agus an tsanasaíocht á cíoradh san alt seo.

© Nicholas Williams, 2019

Is féidir téacs an ailt seo a shábháil agus a scaipeadh go leictreonach nó i bhformáid chlóite, ar an gcoinníoll go dtugtar an t-aitheantas cuí don údar agus don ríomhiris araon agus ar an gcoinníoll nach ngearrtar táille ar rochtain a thabhairt don phobal ar an ábhar.

Údar:
Williams, Nicholas

Teagmháil:

njawilliams@gmail.com

Beathaisnéis:

Comhollamh emeritus le Teangacha Ceilteacha é an tOllamh Nicholas Williams a shaothraigh i Roinn na Nua-Ghaeilge sa Choláiste Ollscoile Baile Átha Cliath ó 1978–2007.

Scaip an t-alt seo:

This site is registered on wpml.org as a development site. Switch to a production site key to remove this banner.